Bản thân mỗi một người trong cuộc sống thường nhật đều có những nhu cầu riêng, đây đồng thời cũng trở thành những mục tiêu, động lực để chúng ta không ngừng cố gắng phát triển hướng đến. Vì vậy, nhu cầu – mong muốn chính là những giá trị vô hạn và bất tận để từ đó hiện thực hóa thành các hành động cụ thể.
Để thấu hiểu hơn về điều này, nhà tâm lý học người Mỹ - Abraham Maslow đã cho ra đời tháp nhu cầu Maslow. Một trong những mô hình đang được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực cuộc sống và được đánh giá rất cao về những kết quả mang lại. Trở thành phương pháp nghiên cứu, thấu hiểu tâm lý con người rất hữu ích cho từng mục đích.
1/ Tổng quan chung về tháp nhu cầu Maslow
Tháp nhu cầu Maslow trong cuộc sống của chúng ta đã trở thành một định nghĩa quen thuộc với nhiều người, nó được đề cập đến như một mô hình hay phương pháp nghiên cứu mang đến những kết quả thiết thực. Điều quan trọng hơn hết là nó được ứng dụng trong rất nhiều lĩnh vực khác nhau, đây chính là phản ảnh rõ ràng nhất cho giá trị của tháp nhu cầu Maslow. Sau đây sẽ là những thông giúp bạn hiểu rõ về cụm từ này.
Tháp nhu cầu Maslow là gì?
Trong tiếng Anh tháp nhu cầu Maslow được gọi là Maslow's hierarchy of needs, đây được coi là một lý thuyết động lực trong ngành tâm lý học rất nổi tiếng. Đúng với tên gọi, nó chính là một sự mô tả cho những nhu cầu của con người được sắp xếp theo hình dáng của Kim Tự Tháp. Ở mỗi một tầng của tháp sẽ được coi là một cấp độ của nhu cầu và nó biểu thị cho những giá trị riêng. Càng lên cao thì diện tích của các tầng cũng sẽ bị thu hẹp lại, nhưng các tầng trên thì sự nhu cầu cũng sẽ được thể hiện một cách phức tập hơn. Vì vậy, các bạn còn có thế hiển rằng tháp nhu cầu Maslow cũng chính là sự biểu thị cụ thể cho tâm lý của con người – điều mà không phải ai cũng có thể dễ dàng hiểu được.
Nguồn gốc của tháp nhu cầu Maslow
Sau những năm tháng nghiên cứu về tâm lý học con người, với những kinh nghiệm được đúc kết từ những trải nghiệm thực tế của mình. Vào năm 1943, Abraham Maslow đã xây dựng nên tháp nhu cầu Maslow. Mang đến một học thuyết lý giải rõ ràng cho mối quan hệ giữa mối quan tâm và hành vi của con người. Hệ thống này được sử dụng để nghiên cứu chuyên sâu về tâm lý học ở mặt nhu cầu thúc đẩy hành vi. Ban đầu học thuyết này của ông không hề được các chuyên gia trong ngành đồng tình, các nhà phê bình cũng đánh giá thấp. Thậm chí còn được coi là một sự bác bỏ đi học thuyết phân tâm học đã rất nổi tiếng trước đó của Freud.
Ý nghĩa của tháp nhu cầu Maslow
Qua thời gian với những lập luận, chứng minh rất cụ thể từ việc áp dụng vào những lĩnh vực thực tế trong đời sống. Tháp nhu cầu Maslow đã thâm nhập từng bước một và trở thành một học thuyết mang tính toàn cầu. Ý nghĩa của nó chính là mang lại công cụ phục vụ trực tiếp cho việc phản ánh nhu cầu – mong muốn – mục tiêu mà con người đang tìm kiếm trong cuộc sống của chính mình.
2/ Các cấp bậc trong tháp nhu cầu Maslow
Được xây dựng với mô hình Kim Tự Tháp được phần thành từng tầng từ lớn đến nhỏ ở đỉnh tháp. Mỗi một tầng này sẽ được coi là một cấp bậc, mối quan hệ giữ các cấp bậc cũng rất chặt chẽ. Khi nhu cầu ở tầng dưới được đáp ứng thì cũng sẽ là nền tàng để tạo nên và chuyển biến về nhu cầu ở tầng trên. Theo đó, về nguyên gốc thì háp nhu cầu Maslow được xây dựng dựa trên 5 cấp bậc.
Cấp 1 – Nhu cầu sinh lý: Đây là những nhu cầu cơ bản nhất của tất cả mọi người, cần phải buộc phải được đáp ứng, là điều kiện cần có để đảm bảo cho sự sống. Đó là những nhu cầu như ăn, uống, ngủ nghỉ,…
Cấp 2 – Nhu cầu đảm bảo an toàn: Đáp ứng được nhu cầu sinh lý thì bản thân mỗi người luôn mong muốn có những sự đảm bảo để duy trì, để an tâm. Đó là các nhu cầu như an toàn tài chính, an toàn sức khỏe,…
Cấp 3 – Nhu cầu các mối quan hệ, tình cảm: Khi những nhu cầu ở 2 cấp đầu tiên được đáp ứng đầy đủ, vững chắc thì con người ta sẽ có những nhu cầu về các mối quan hệ, tình cảm. Thay vì những mối quan hệ bó hẹp trong gia đình thì sẽ được mở rộng ra đồng nghiệp, bạn bè, tình yêu,…
Cấp 4 – Nhu cầu được kính trọng: Đó là những nhu cầu được mọi người kính trọng, công nhận nó sẽ được thể hiện ở lòng tự trọng, sự tự tin, sự tin tưởng, mức độ thành công,…
Cấp 5 – Nhu cầu thể hiện bản thân: Nếu như cả 4 cấp trên đều được xếp vào nhóm nhu cầu cơ bản – basic needs thì cấp 5 này chính là nhu cầu nâng cao – meta needs. Nhưng cầu này sẽ xuất hiện ở những người có những thành tựu trong cuộc sống.
Ngoài 5 cấp bậc trên thì còn có tháp nhu cầu Maslow 8 bậc, đây được coi là tháp nhu cầu Maslow mở rộng với 3 cấp nữa là: Nhu cầu nhận thức – Nhu cầu thẩm mỹ - Nhu cầu về tự tôn bản ngã.
3/ Ưu – Nhược điểm của tháp nhu cầu Maslow
Có thể bạn chưa biết thì bất kể một học thuyết nào dù mang tính chất toàn cầu cũng đều có cả mặt ưu và nhược. Tháp nhu cầu Maslow cũng không phải trường hợp ngoại lệ, vì vậy khi ứng dụng vào các nghiên cứu cần phải nắm rõ những điều này. Nếu không bạn sẽ không biết được sai số xuất phát từ đâu mà ra, khiến việc đưa ra những đánh giá gặp khó khăn không ít.
+ Ưu điểm của tháp nhu cầu Maslow:
• Đưa đến một bảng tóm tắt về nhu cầu của đối tượng nghiên cứu để thấu hiểu tâm lý của họ hơn.
• Mang lại những thông tin hữu ích để ứng dụng trong việc thế kế sản phẩm, định vị sản phẩm – thương hiệu, định giá trong lĩnh vực kinh doanh.
• Giúp xây dựng các chiến lược tập trung vào những nhóm đối tượng lớn mà vẫn mang đến hiệu quả cao.
• Phân tích được các hành vi, xu hướng tương lai của nhóm đối tượng trong tương lai.
+ Nhược điểm của tháp nhu cầu Maslow:
• Không thể tiến hành đo lường về mức độ thỏa mãn của từng cá nhân trong các cấp độ củ thể trước khi tiến đến cấp cao hơn.
• Không có sự sắp xếp ưu tiên của các nhu cầu trong cùng một cấp độ
• Mô hình quá đơn giản nên có thể xảy ra nhiều sự sai lệch.
• Ở các nền văn hóa khác nhau nên các cấp trong tháp sẽ bị hạn chế nhất định hoặc không có giá trị.
4/ Những ứng dụng của tháp nhu cầu Maslow trong từng lĩnh vực
Tháp nhu cầu Maslow trong bán hàng
Ứng dụng của tháp nhu cầu Maslow trong bán hàng rất phổ biến, điều này hoàn toàn dễ hiểu. Bởi để bán được hàng thì đều cần phải thấu hiểu tâm lý khách hàng, biết được họ cần gì, mong muốn gì. Để từ đó đưa ra những sản phẩm, dịch vụ “đánh trúng” vào tâm lý mua sắm của khách hàng. Hơn thế, từ đó cũng là những căn cứ giúp bạn hoàn thiện mặt hàng của mình ngày càng tốt hơn, thuyết phục được khách hàng hơn. Không chỉ là chất lượng, công năng, lợi ích mà cả giá thành đều có thể dựa trên đó để phân tích. Đây cũng chính là ứng dụng của tháp nhu cầu Maslow trong kinh doanh mà thường được các nhà quản trị tận dụng triệt để.
Tháp nhu cầu Maslow trong giáo dục
Số đông mọi người thường chỉ biết đến việc áp dụng tháp nhu cầu Maslow trong kinh doanh nhiều hơn. Tuy nhiên, trong lĩnh vực giáo dục mô hình này được khai thác rất nhiều. Mục đích của tháp nhu cầu Maslow lúc này chính là giúp cha mẹ, giáo viên hiểu rõ hơn về con cái và học sinh của mình. Để từ đó trở thành một người đồng hành, dẫn dắt các bé trong suốt quá trình trưởng thành theo năm tháng. Hiểu được nhu cầu của các bé ở các cấp bậc sẽ biết mang đến những điều gì để thúc đẩy hành động thực tế.
Tháp nhu cầu Maslow trong du lịch
Đây là tháp để thấu hiểu tâm lý, phân tích nhu cầu của con người nên việc ứng dụng trong lĩnh vực du lịch cũng là điều hoàn toàn dễ hiểu. Với ngành du lịch chính là khai thác vào nhu cầu được giải trí, vui chơi thuộc về hưởng thụ cuộc sống của các cá nhân. Tuy nhiên, khi xây dựng tháp nhu cầu Maslow trong du lịch thì các cấp bậc sẽ có sự điều chỉnh nhất định để phù hợp với đặc trưng ngành nghề. Lúc này có thể áp dụng tháp cơ bản hoặc tháp mở rộng đều rất mang đến những giá giá trị cao.
Tháp nhu cầu Maslow trong quản trị nhân lực
Việc tìm và giữ nhân lực luôn là một bài toán nan giải đối với nhiều đơn vị, bởi trong thị trường cạnh tranh hiện nay việc các công ty đối thủ “cướp” nhân viên của nhau cũng không phải là điều gì xa lạ. Các bạn có thể thấy rằng, tháp nhu cầu Maslow thể hiện cho mặt tâm lý. Nhờ đó nhà quản lý sẽ nắm bắt được những nhu cầu, mong muốn của nhân viên là gì. Từ đó đáp ứng những điều nằm trong khả năng cho phép của mình để giữ chân họ, để họ không ngừng cống hiến cho sự phát triển chung của tập thể.
Tháp nhu cầu Maslow trong marketing
Trong marketing, tháp nhu cầu Maslow là sự thể hiện cho những nỗ lực nghiên cứu nhu cầu, hành vi của đối tượng mục tiêu. Từ đó xây dựng nên những chiến lược hiện quả đánh vào tâm lý khiến họ bị thu hút, quan tâm đến thông điệp, nội dung mà bạn xây dựng. Dần dần tạo nên những nhận thức sâu hơn về sản phẩm, thương hiệu và cuối cùng là chuyển đổi thành các hành vi mua sắm. Đây cũng chính là một trong những cách để nhà tiếp thị đưa ra được những insight khách hàng có giá trị cao. Và khi đã làm được những điều này, nghiễm nhiên bạn sẽ biết được họ thích gì, không thích gì.
5/ Tháp nhu cầu Maslow – Những điều bạn cần phải lưu ý khi áp dụng
Tháp nhu cầu Maslow là học thuyết được áp dụng trong nhiều lĩnh vực và giá trị nó mang lại là điều đã được khẳng định. Tuy nhiên, dù là mô hình đơn giản thế nhưng khi áp dụng thì bạn cần phải lưu ý đến những điều như sau:
Thứ nhất - Nhu cầu không phải lúc nào cũng được giữ nguyên như tháp: Theo thứ tự phân cấp thì nhu cầu của con người sẽ đi từ tầng dưới cùng cho đến trên đỉnh, nó như một trình từ rõ ràng. Nhưng nhà tâm lý học Abraham Maslow cũng đã nhận định sự phân chia này không phải lúc nào cũng cứng nhắc, dập khuôn mà tùy vào thực tế vẫn có sự thay đổi linh hoạt.
Thứ hai – Không nhất thiết phải đáp ứng nhu cầu ở tầng dưới 100% thì nhu cầu ở tầng trên mới xuất hiện: Nhiều người cho rằng, những nhu cầu ở tầng dưới chỉ khi được đáp ứng thì họ mới nghĩ đến các nhu cầu ở tầng trên. Nhưng điều này không hoàn toàn chính xác, đôi khi những nhu cầu ở tầng dưới được đáp ứng ở mức nào đó thì cũng sẽ xuất hiện nhu cầu ở tầng cao hơn.
Thứ ba – Không phải nhu cầu lúc nào cũng sẽ gia tăng: Không phải lúc nào con người đều có hướng đến việc nâng cao những nhu cầu trong cuộc sống của mình. Ở mức nào đó, những phân tầng họ trải qua đã đáp ứng những nhu cầu mà họ đã hài lòng, thỏa mãn rồi. Ví dụ ở nhu cầu ở cấp độ 5 trở đi thì không phải ai cũng có.
Thông qua những chia sẻ trên, sẽ giúp bạn có cái nhìn toàn diện nhất về tháp nhu cầu Maslow. Hiểu được về định nghĩa, đánh giá được mặt ưu – nhược điểm và những ứng dụng thực tế. Qua đó bạn sẽ biết được đây có phải là học thuyết mà mình đang cần tìm kiếm để giải quyết những vấn đề quan trọng trong công việc, cuộc sống hay không. Đặc biệt đối với ai làm kinh doanh, marketing thì càng nên tận dụng mô hình này để mang đến những quyết định, chiến lược hoạt động hiệu quả nhất cho mình.
