CPI hay còn gọi là Consumer Price Index là giá trị ước tính sự thay đổi trung bình theo thời gian của giá mà người tiêu dùng thành thị phải trả cho một rổ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng trên thị trường.
1. Chỉ số CPI là gì
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) là thước đo mức giá tổng hợp trong nền kinh tế. Nó bao gồm một nhóm hàng hóa và dịch vụ được mua phổ biến nhất ở một đất nước. Ngoài ra, CPI còn đo lường những thay đổi trong sức mua của tiền tệ của một quốc gia và mức giá của một rổ hàng hóa - dịch vụ.
Market basket (rổ thị trường) được sử dụng để tính chỉ số giá tiêu dùng đại diện cho hoạt động chi tiêu tiêu dùng trong nền kinh tế và là bình quân gia quyền của giá hàng hóa - dịch vụ.
Cách tính chỉ số giá tiêu dùng:
Chỉ số giá tiêu dùng thể hiện sự thay đổi giá hiện hành của rổ hàng hóa thị trường trong một thời kỳ so với thời kỳ gốc. CPI thường được tính hàng tháng hoặc hàng quý. Nó dựa trên mô hình chi tiêu đại diện của người dân đô thị và bao gồm mọi người ở mọi lứa tuổi khác nhau.
Hầu hết các chỉ số CPI đều sử dụng ở thời kỳ 1982 đến 1984 làm cơ sở để so sánh. Cục thống kê lao động Hoa Kỳ (BLS) đặt mức chỉ số trong giai đoạn 1982 đến 1984 là 100. Chỉ số 110 có nghĩa là giá của rổ thị trường đã tăng 10% so với thời kỳ tham chiếu. Tương tự, chỉ số 90 cho thấy giá của rổ thị trường giảm 10% so với thời điểm tham chiếu.
Theo BLS - Cục thống lao động Hoa Kỳ ghi nhận có khoảng 80.000 mặt hàng lưu thông trên thị trường mỗi tháng bằng cách liên hệ với các nhà bán lẻ, cơ sở dịch vụ, mặt bằng cho thuê và nhà cung cấp dịch vụ trên toàn quốc.
Dựa trên khảo sát BLS, CPI được tính theo công thức sau:
CPI = Tổng chi phí của rổ thị trường trong một năm nhất định / Tổng chi phí của rổ thị trường trong năm gốc x 100%.
2. Vai trò của chỉ số CPI:
CPI để phục vụ như một dự báo cho nền kinh tế: Chỉ số giá tiêu dùng là thước đo lạm phát mà người dùng cuối phải đối mặt. Nó có thể xác định sức mua của đồng USD. Nó cũng là một đại diện cho hiệu quả chính sách nền kinh tế của chính phủ.
Ngoài ra, CPI còn để điều chỉnh các chỉ số kinh tế khác do thay đổi giá cả: Ví dụ, thành phần của thu nhập quốc dân có thể được điều chỉnh bằng cách sử dụng CPI.
Cung cấp các điều chỉnh về chi phí sinh hoạt cho những người làm công ăn lương và những người thụ hưởng an sinh xã hội và ngăn chặn sự gia tăng thuế suất do lạm phát gây ra.
Tuy nhiên, CPI vẫn còn đó những mặt hạn chế khác như: chỉ số giá tiêu dùng có thể không áp dụng cho tất cả các nhóm dân cư. Ví dụ: CPI-U (Thành thị) thể hiện tốt hơn dân số thành thị của Hoa Kỳ nhưng lại không phản ánh tình trạng chính xác ở các khu vực nông thôn.
CPI không đưa ra ước tính chính thức cho các nhóm nhỏ của dân số.
CPI là một thước đo cho chi phí sinh hoạt có điều kiện và không đo lường mọi khía cạnh ảnh hưởng đến mức sống.
Thêm nữa, chỉ số cao hơn ở một khu vực so với khu vực khác không phải lúc nào cũng có nghĩa là giá ở khu vực đó cao hơn.
Các yếu tố xã hội và môi trường nằm ngoài phạm vi xác định của chỉ số CPI.
3. Ý nghĩa của CPI trong hoạt động kinh tế:
Luận bàn về CPI
Trong vài năm trước, đã có một số tranh cãi về việc liệu chỉ số CPI phóng đại quá mức hay thấp hơn lạm phát hay không, khi cách đo lường nó và liệu nó có phải là một đại lượng thích hợp cho lạm phát. Một trong những lý do chính của tranh cãi này là các nhà kinh tế học đã đưa ra quan điểm khác nhau về cách họ tin rằng nên đo lường lạm phát.
Trong những năm qua, phương pháp được sử dụng để tính CPI đã trải qua nhiều lần sửa đổi. Theo BLS, những thay đổi đã loại bỏ những thành kiến được cho là nguyên nhân khiến chỉ số CPI phóng đại quá mức tỷ lệ lạm phát trong quá khứ. Phương pháp luận mới hơn được tính đến những thay đổi về chất lượng hàng hóa và sự thay thế. Sự thay đổi mua hàng của người tiêu dùng để đáp ứng với sự thay đổi giá cả, làm thay đổi trọng lượng tương đối của hàng hóa trong giỏ thị trường.
Kết quả chung có xu hướng là chỉ số giá tiêu dùng luôn luôn thấp hơn. Tuy nhiên, các nhà phê bình coi những thay đổi về phương pháp luận và việc chuyển từ COGI sang COLI là một thao tác có mục đích cho phép chính phủ Hoa Kỳ báo cáo chỉ số CPI thấp hơn. Ngày nay, những người chỉ trích chỉ số CPI cho rằng chỉ số lạm phát thấp hơn không xác định được mức tăng giá thực sự mà người tiêu dùng cảm nhận được.
Tính ứng dụng của CPI đối với nền kinh tế
Chỉ số CPI có một số cách sử dụng. Nhiều người trong số chúng ta có thể tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến cuộc sống tài chính. Dưới đây là một số cách sử dụng quan trọng nhất về chỉ số giá tiêu dùng:
3.1 Đo lường lạm phát:
Lạm phát có nghĩa là giá cả tăng lên ảnh hưởng đến sức mua của bạn. Khi giá cả tăng lên, tiền của bạn sẽ không đi xa vì bạn đang chi tiêu nhiều hơn để trả cho cùng một loại hàng hóa và dịch vụ. Chỉ số CPI có thể cho biết lạm phát, xu hướng của nó như thế nào và nói rộng ra là tính hiệu quả của chính sách nền kinh tế hiện tại.
3.2 Đo lường giảm phát:
Giảm phát là khi giá cả hàng hóa và dịch vụ giảm xuống và lạm phát xuống dưới 0%. Sức mua tăng lên trong thời kỳ giảm phát nhưng đồng thời, cung ứng tiền cũng thu hẹp lại. Chi tiêu cũng có thể giảm khi nền kinh tế giảm phát, như thường xảy ra sau một cuộc suy thoái.
3.3 Điều chỉnh chi phí sinh hoạt:
Chỉ số Giá tiêu dùng liên quan đến các điều chỉnh trong chỉ số giá sinh hoạt. Điều đó rất quan trọng vì chỉ số giá sinh hoạt xác định những thứ như số tiền phúc lợi an sinh xã hội và số tiền bạn có thể đóng góp vào các tài khoản hưu trí được hưởng thuế hàng năm. Người sử dụng lao động cũng có thể sử dụng dữ liệu điều chỉnh chi phí sinh hoạt để tăng tiền lương trả cho nhân viên.
Trên đây, là một số kiến thức hữu ích về CPI mà TUHA muốn chia sẻ cùng độc giả. Hiểu biết kinh tế vĩ mô sẽ giúp bạn đọc có một cái nhìn tổng quan về hoạt động nền kinh tế thông qua bài viết này. Chúc quý khách hàng ứng dụng và kinh doanh thành công. Đừng quên, lựa chọn giải pháp phần mềm quản lý bán hàng online để gia tăng quy mô kinh doanh và tăng trưởng bán hàng.
